Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

to stand erect

  • 1 horrendus

    horrĕo, ui, ēre, v. n. and a. [for horseo, kindred to Sanscr. hrish, to stand erect, to bristle], to stand on end, stand erect, to bristle.
    I.
    Lit. (for the most part only poet.;

    not in Ciceron. prose): in corpore pili, ut arista in spica hordei, horrent,

    Varr. L. L. 6, § 49 Müll.; cf.:

    et setae densis similes hastilibus horrent,

    Ov. M. 8, 285:

    saepe horrere sacros doluit Latona capillos,

    Tib. 2, 3, 23:

    horrentibus per totum corpus villis,

    Plin. 8, 40, 61, § 150:

    horrentes barbae,

    Petr. 99:

    horrentibus scopulis gradum inferre,

    Plin. Pan. 81, 1:

    horrentes rubi,

    Verg. G. 3, 315:

    horrentibus hastis,

    id. A. 10, 178:

    horrebant densis aspera crura pilis,

    Ov. F. 2, 348:

    rigidis setis,

    id. M. 13, 846:

    horret capillis ut marinus asperis Echinus aut currens aper,

    Hor. Epod. 5, 27:

    pervigil ecce draco squamis crepitantibus horrens Sibilat,

    Ov. H. 12, 101: densantur campis horrentia tela virorum, Enn. ap. Prisc. p. 866 P. (Ann. v. 288 Vahl.); cf.: hastis longis campus splendet et horret, id. ap. Macr. S. 6, 4 (Sat. v. 15 Vahl.); imitated Verg. A. 11, 602 Serv.; Liv. 44, 41, 6: mare cum horret fluctibus, is ruffled, rough, Att. ap. Non. 422, 33:

    duris cautibus horrens Caucasus,

    Verg. A. 4, 366:

    silvis horrentia saxa fragosis,

    Ov. M. 4, 778. —
    II.
    Transf.
    A.
    To move in an unsteady, shaking manner.
    1.
    In gen., to shake, tremble (very rare):

    corpus ut impulsae segetes Aquilonibus horret,

    Ov. H. 10, 139; cf. horresco.—
    2.
    In partic.
    a.
    To shake, shiver with cold, rigere ( poet. and very rare):

    saepe etiam dominae, quamvis horrebis et ipse, Algentis manus est calfacienda sinu,

    Ov. A. A. 2, 213:

    horrenti tunicam non reddere servo,

    Juv. 1, 93:

    sola pruinosis horret facundia pannis,

    Petr. 83.—
    b.
    To tremble, shudder, quake with fright; more freq. as a verb. act., with an object, to shudder or be frightened at, to tremble at, be afraid of (the class. signif. of the word, equally freq. in prose and poetry; cf.: exsecror, abominor, aversor, abhorreo, odi, exhorresco).
    (α).
    Absol.:

    totus, Parmeno, Tremo horreoque, postquam aspexi hanc,

    Ter. Eun. 1, 2, 4: Ph. Extimuit tum illa? Me. Horret corpus, cor salit, Plaut. Cist. 2, 3, 9:

    arrectis auribus horrent Quadrupedes monstrique metu turbantur,

    Ov. M. 15, 516:

    scilicet horreres majoraque monstra putares, si mulier vitulum ederet,

    Juv. 2, 122.—
    (β).
    With acc.:

    si qui imbecillius horrent dolorem et reformidant,

    Cic. Tusc. 5, 30, 85:

    deorum (conscientiam) horrere,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    judicium et crimen,

    id. Verr. 2, 5, 29, § 74; cf.:

    ingrati animi crimen,

    id. Att. 9, 2, A, 2:

    ipsam victoriam,

    id. Fam. 7, 3, 2: Ariovisti crudelitatem, * Caes. B. G. 1, 32, 4:

    nomen ipsum accusatoris,

    Quint. 12, 7, 1:

    fragilitatis humanae vires,

    Plin. Pan. 27, 1:

    pauperiem,

    Hor. S. 2, 5, 9:

    onus,

    id. Ep. 1, 17, 39:

    iratum mare,

    id. Epod. 2, 6:

    nutum divitis,

    id. Ep. 1, 18, 11:

    strictas secures trepida cervice,

    Sil. 6, 695 et saep.:

    te Negligit aut horret,

    Hor. Ep. 1, 7, 64; cf.:

    quem dives amicus odit et horret,

    id. ib. 1, 18, 25:

    horrent admotas vulnera cruda manus,

    Ov. P. 1, 3, 16:

    aciem ac tela horrere,

    Liv. 21, 53, 2; Curt. 7, 8, 4; 9, 2, 33:

    illam, quam laudibus effert, horrere,

    to loathe, Juv. 6, 183. —
    (γ).
    With an inf. or relat.-clause:

    ego vestris armis armatus non horrui in hunc locum progredi,

    Cic. Agr. 2, 37, 101:

    horreo dicere,

    Liv. 7, 40, 9:

    horret animus referre,

    id. 2, 37, 6; 28, 29, 4; Lact. 7, 15, 11; 6, 17, 7:

    dominatio tanto in odio est omnibus, ut quorsus eruptura sit, horreamus,

    Cic. Att. 2, 21, 1; 1, 27, 1:

    quemadmodum accepturi sitis, horreo,

    id. Phil. 7, 3, 8.—
    (δ).
    With ne:

    eo plus horreo, ne illae magis res nos ceperint, quam nos illas,

    Liv. 34, 4, 3.—
    c.
    To shudder with amazement, to be astonished, amazed (very rare):

    quae mehercule ego, Crasse, cum tractantur in causis, horrere soleo,

    Cic. de Or. 2, 45, 188:

    animo horrere,

    id. Dom. 55, 140:

    cogitatione,

    Curt. 9, 6, 12; cf. horrendus, 2.—
    B.
    To be of a rough or frightful appearance; to look rough, look frightful; to be terrible, dreadful, horrid (rare; mostly poet.):

    possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra,

    Cic. N. D. 2, 7, 19: quaedam loca frigoribus hiemis intolerabiliter horrent, Col. 1, 4, 9; German. Progn. 2, 158; cf.: nec fera tempestas toto tamen horret in anno. Ov. F. 1, 495:

    Phoebus,

    Stat. Th. 4, 1.—
    2.
    Trop.:

    horrebant saevis omnia verba minis,

    Ov. R. Am. 664.—Hence,
    A.
    horrens, entis, P. a. (acc. to I.), bristly, shaggy, rough ( poet. and very rare):

    horrens Arcadius sus,

    Lucr. 5, 25:

    horrentique atrum nemus imminet umbra,

    Verg. A. 1, 165:

    horrentes Marte Latinos,

    id. ib. 10, 237:

    horrensque feris altaribus Esus,

    Luc. 1, 445.—
    B.
    hor-rendus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to II. A. 2. b.) Dreadful, terrible, fearful, terrific, horrible (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    horrendum et dictu video mirabile monstrum,

    Verg. A. 3, 26:

    truces horrendaeque imagines,

    Plin. Pan. 52, 5:

    silva invia atque horrenda,

    Liv. 9, 36, 1:

    Roma,

    Hor. C. 3, 3, 45:

    rabies,

    id. S. 2, 3, 323:

    diluvies,

    id. C. 4, 14, 27:

    tempestas (with foeda),

    Vell. 2, 100, 2:

    nox,

    Ov. F. 6, 140:

    vox,

    Val. Fl. 1, 210; cf.:

    lex erat horrendi carminis,

    Liv. 1, 26, 6:

    juvenis Parthis horrendus,

    Hor. S. 2, 5, 62:

    pallor utrasque Fecerat horrendas aspectu,

    id. ib. 1, 8, 26:

    res horrenda relatu,

    Ov. M. 15, 298:

    horrendum dictu!

    Verg. A. 4, 454.— Neutr. adv.:

    belua Lernae Horrendum stridens,

    Verg. A. 6, 288:

    arma Horrendum sonuere,

    id. ib. 9, 732;

    12, 700: intonet horrendum,

    Juv. 6, 485.— Plur.:

    horrenda circumsonantibus Alemannis,

    Amm. 27, 10, 10.—
    2.
    In a good sense, wonderful, awful, venerable ( poet.):

    horrenda virgo (Camilla),

    Verg. A. 11, 507:

    horrendae procul secreta Sibyllae,

    id. ib. 6, 10:

    tectum augustum, ingens... Horrendum silvis et religione parentum,

    id. ib. 7, 172. — Adv.: horrendē, dreadfully, Vulg. Sap. 6, 5; 17, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > horrendus

  • 2 horrens

    horrĕo, ui, ēre, v. n. and a. [for horseo, kindred to Sanscr. hrish, to stand erect, to bristle], to stand on end, stand erect, to bristle.
    I.
    Lit. (for the most part only poet.;

    not in Ciceron. prose): in corpore pili, ut arista in spica hordei, horrent,

    Varr. L. L. 6, § 49 Müll.; cf.:

    et setae densis similes hastilibus horrent,

    Ov. M. 8, 285:

    saepe horrere sacros doluit Latona capillos,

    Tib. 2, 3, 23:

    horrentibus per totum corpus villis,

    Plin. 8, 40, 61, § 150:

    horrentes barbae,

    Petr. 99:

    horrentibus scopulis gradum inferre,

    Plin. Pan. 81, 1:

    horrentes rubi,

    Verg. G. 3, 315:

    horrentibus hastis,

    id. A. 10, 178:

    horrebant densis aspera crura pilis,

    Ov. F. 2, 348:

    rigidis setis,

    id. M. 13, 846:

    horret capillis ut marinus asperis Echinus aut currens aper,

    Hor. Epod. 5, 27:

    pervigil ecce draco squamis crepitantibus horrens Sibilat,

    Ov. H. 12, 101: densantur campis horrentia tela virorum, Enn. ap. Prisc. p. 866 P. (Ann. v. 288 Vahl.); cf.: hastis longis campus splendet et horret, id. ap. Macr. S. 6, 4 (Sat. v. 15 Vahl.); imitated Verg. A. 11, 602 Serv.; Liv. 44, 41, 6: mare cum horret fluctibus, is ruffled, rough, Att. ap. Non. 422, 33:

    duris cautibus horrens Caucasus,

    Verg. A. 4, 366:

    silvis horrentia saxa fragosis,

    Ov. M. 4, 778. —
    II.
    Transf.
    A.
    To move in an unsteady, shaking manner.
    1.
    In gen., to shake, tremble (very rare):

    corpus ut impulsae segetes Aquilonibus horret,

    Ov. H. 10, 139; cf. horresco.—
    2.
    In partic.
    a.
    To shake, shiver with cold, rigere ( poet. and very rare):

    saepe etiam dominae, quamvis horrebis et ipse, Algentis manus est calfacienda sinu,

    Ov. A. A. 2, 213:

    horrenti tunicam non reddere servo,

    Juv. 1, 93:

    sola pruinosis horret facundia pannis,

    Petr. 83.—
    b.
    To tremble, shudder, quake with fright; more freq. as a verb. act., with an object, to shudder or be frightened at, to tremble at, be afraid of (the class. signif. of the word, equally freq. in prose and poetry; cf.: exsecror, abominor, aversor, abhorreo, odi, exhorresco).
    (α).
    Absol.:

    totus, Parmeno, Tremo horreoque, postquam aspexi hanc,

    Ter. Eun. 1, 2, 4: Ph. Extimuit tum illa? Me. Horret corpus, cor salit, Plaut. Cist. 2, 3, 9:

    arrectis auribus horrent Quadrupedes monstrique metu turbantur,

    Ov. M. 15, 516:

    scilicet horreres majoraque monstra putares, si mulier vitulum ederet,

    Juv. 2, 122.—
    (β).
    With acc.:

    si qui imbecillius horrent dolorem et reformidant,

    Cic. Tusc. 5, 30, 85:

    deorum (conscientiam) horrere,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    judicium et crimen,

    id. Verr. 2, 5, 29, § 74; cf.:

    ingrati animi crimen,

    id. Att. 9, 2, A, 2:

    ipsam victoriam,

    id. Fam. 7, 3, 2: Ariovisti crudelitatem, * Caes. B. G. 1, 32, 4:

    nomen ipsum accusatoris,

    Quint. 12, 7, 1:

    fragilitatis humanae vires,

    Plin. Pan. 27, 1:

    pauperiem,

    Hor. S. 2, 5, 9:

    onus,

    id. Ep. 1, 17, 39:

    iratum mare,

    id. Epod. 2, 6:

    nutum divitis,

    id. Ep. 1, 18, 11:

    strictas secures trepida cervice,

    Sil. 6, 695 et saep.:

    te Negligit aut horret,

    Hor. Ep. 1, 7, 64; cf.:

    quem dives amicus odit et horret,

    id. ib. 1, 18, 25:

    horrent admotas vulnera cruda manus,

    Ov. P. 1, 3, 16:

    aciem ac tela horrere,

    Liv. 21, 53, 2; Curt. 7, 8, 4; 9, 2, 33:

    illam, quam laudibus effert, horrere,

    to loathe, Juv. 6, 183. —
    (γ).
    With an inf. or relat.-clause:

    ego vestris armis armatus non horrui in hunc locum progredi,

    Cic. Agr. 2, 37, 101:

    horreo dicere,

    Liv. 7, 40, 9:

    horret animus referre,

    id. 2, 37, 6; 28, 29, 4; Lact. 7, 15, 11; 6, 17, 7:

    dominatio tanto in odio est omnibus, ut quorsus eruptura sit, horreamus,

    Cic. Att. 2, 21, 1; 1, 27, 1:

    quemadmodum accepturi sitis, horreo,

    id. Phil. 7, 3, 8.—
    (δ).
    With ne:

    eo plus horreo, ne illae magis res nos ceperint, quam nos illas,

    Liv. 34, 4, 3.—
    c.
    To shudder with amazement, to be astonished, amazed (very rare):

    quae mehercule ego, Crasse, cum tractantur in causis, horrere soleo,

    Cic. de Or. 2, 45, 188:

    animo horrere,

    id. Dom. 55, 140:

    cogitatione,

    Curt. 9, 6, 12; cf. horrendus, 2.—
    B.
    To be of a rough or frightful appearance; to look rough, look frightful; to be terrible, dreadful, horrid (rare; mostly poet.):

    possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra,

    Cic. N. D. 2, 7, 19: quaedam loca frigoribus hiemis intolerabiliter horrent, Col. 1, 4, 9; German. Progn. 2, 158; cf.: nec fera tempestas toto tamen horret in anno. Ov. F. 1, 495:

    Phoebus,

    Stat. Th. 4, 1.—
    2.
    Trop.:

    horrebant saevis omnia verba minis,

    Ov. R. Am. 664.—Hence,
    A.
    horrens, entis, P. a. (acc. to I.), bristly, shaggy, rough ( poet. and very rare):

    horrens Arcadius sus,

    Lucr. 5, 25:

    horrentique atrum nemus imminet umbra,

    Verg. A. 1, 165:

    horrentes Marte Latinos,

    id. ib. 10, 237:

    horrensque feris altaribus Esus,

    Luc. 1, 445.—
    B.
    hor-rendus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to II. A. 2. b.) Dreadful, terrible, fearful, terrific, horrible (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    horrendum et dictu video mirabile monstrum,

    Verg. A. 3, 26:

    truces horrendaeque imagines,

    Plin. Pan. 52, 5:

    silva invia atque horrenda,

    Liv. 9, 36, 1:

    Roma,

    Hor. C. 3, 3, 45:

    rabies,

    id. S. 2, 3, 323:

    diluvies,

    id. C. 4, 14, 27:

    tempestas (with foeda),

    Vell. 2, 100, 2:

    nox,

    Ov. F. 6, 140:

    vox,

    Val. Fl. 1, 210; cf.:

    lex erat horrendi carminis,

    Liv. 1, 26, 6:

    juvenis Parthis horrendus,

    Hor. S. 2, 5, 62:

    pallor utrasque Fecerat horrendas aspectu,

    id. ib. 1, 8, 26:

    res horrenda relatu,

    Ov. M. 15, 298:

    horrendum dictu!

    Verg. A. 4, 454.— Neutr. adv.:

    belua Lernae Horrendum stridens,

    Verg. A. 6, 288:

    arma Horrendum sonuere,

    id. ib. 9, 732;

    12, 700: intonet horrendum,

    Juv. 6, 485.— Plur.:

    horrenda circumsonantibus Alemannis,

    Amm. 27, 10, 10.—
    2.
    In a good sense, wonderful, awful, venerable ( poet.):

    horrenda virgo (Camilla),

    Verg. A. 11, 507:

    horrendae procul secreta Sibyllae,

    id. ib. 6, 10:

    tectum augustum, ingens... Horrendum silvis et religione parentum,

    id. ib. 7, 172. — Adv.: horrendē, dreadfully, Vulg. Sap. 6, 5; 17, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > horrens

  • 3 horreo

    horrĕo, ui, ēre, v. n. and a. [for horseo, kindred to Sanscr. hrish, to stand erect, to bristle], to stand on end, stand erect, to bristle.
    I.
    Lit. (for the most part only poet.;

    not in Ciceron. prose): in corpore pili, ut arista in spica hordei, horrent,

    Varr. L. L. 6, § 49 Müll.; cf.:

    et setae densis similes hastilibus horrent,

    Ov. M. 8, 285:

    saepe horrere sacros doluit Latona capillos,

    Tib. 2, 3, 23:

    horrentibus per totum corpus villis,

    Plin. 8, 40, 61, § 150:

    horrentes barbae,

    Petr. 99:

    horrentibus scopulis gradum inferre,

    Plin. Pan. 81, 1:

    horrentes rubi,

    Verg. G. 3, 315:

    horrentibus hastis,

    id. A. 10, 178:

    horrebant densis aspera crura pilis,

    Ov. F. 2, 348:

    rigidis setis,

    id. M. 13, 846:

    horret capillis ut marinus asperis Echinus aut currens aper,

    Hor. Epod. 5, 27:

    pervigil ecce draco squamis crepitantibus horrens Sibilat,

    Ov. H. 12, 101: densantur campis horrentia tela virorum, Enn. ap. Prisc. p. 866 P. (Ann. v. 288 Vahl.); cf.: hastis longis campus splendet et horret, id. ap. Macr. S. 6, 4 (Sat. v. 15 Vahl.); imitated Verg. A. 11, 602 Serv.; Liv. 44, 41, 6: mare cum horret fluctibus, is ruffled, rough, Att. ap. Non. 422, 33:

    duris cautibus horrens Caucasus,

    Verg. A. 4, 366:

    silvis horrentia saxa fragosis,

    Ov. M. 4, 778. —
    II.
    Transf.
    A.
    To move in an unsteady, shaking manner.
    1.
    In gen., to shake, tremble (very rare):

    corpus ut impulsae segetes Aquilonibus horret,

    Ov. H. 10, 139; cf. horresco.—
    2.
    In partic.
    a.
    To shake, shiver with cold, rigere ( poet. and very rare):

    saepe etiam dominae, quamvis horrebis et ipse, Algentis manus est calfacienda sinu,

    Ov. A. A. 2, 213:

    horrenti tunicam non reddere servo,

    Juv. 1, 93:

    sola pruinosis horret facundia pannis,

    Petr. 83.—
    b.
    To tremble, shudder, quake with fright; more freq. as a verb. act., with an object, to shudder or be frightened at, to tremble at, be afraid of (the class. signif. of the word, equally freq. in prose and poetry; cf.: exsecror, abominor, aversor, abhorreo, odi, exhorresco).
    (α).
    Absol.:

    totus, Parmeno, Tremo horreoque, postquam aspexi hanc,

    Ter. Eun. 1, 2, 4: Ph. Extimuit tum illa? Me. Horret corpus, cor salit, Plaut. Cist. 2, 3, 9:

    arrectis auribus horrent Quadrupedes monstrique metu turbantur,

    Ov. M. 15, 516:

    scilicet horreres majoraque monstra putares, si mulier vitulum ederet,

    Juv. 2, 122.—
    (β).
    With acc.:

    si qui imbecillius horrent dolorem et reformidant,

    Cic. Tusc. 5, 30, 85:

    deorum (conscientiam) horrere,

    id. Fin. 1, 16, 51:

    judicium et crimen,

    id. Verr. 2, 5, 29, § 74; cf.:

    ingrati animi crimen,

    id. Att. 9, 2, A, 2:

    ipsam victoriam,

    id. Fam. 7, 3, 2: Ariovisti crudelitatem, * Caes. B. G. 1, 32, 4:

    nomen ipsum accusatoris,

    Quint. 12, 7, 1:

    fragilitatis humanae vires,

    Plin. Pan. 27, 1:

    pauperiem,

    Hor. S. 2, 5, 9:

    onus,

    id. Ep. 1, 17, 39:

    iratum mare,

    id. Epod. 2, 6:

    nutum divitis,

    id. Ep. 1, 18, 11:

    strictas secures trepida cervice,

    Sil. 6, 695 et saep.:

    te Negligit aut horret,

    Hor. Ep. 1, 7, 64; cf.:

    quem dives amicus odit et horret,

    id. ib. 1, 18, 25:

    horrent admotas vulnera cruda manus,

    Ov. P. 1, 3, 16:

    aciem ac tela horrere,

    Liv. 21, 53, 2; Curt. 7, 8, 4; 9, 2, 33:

    illam, quam laudibus effert, horrere,

    to loathe, Juv. 6, 183. —
    (γ).
    With an inf. or relat.-clause:

    ego vestris armis armatus non horrui in hunc locum progredi,

    Cic. Agr. 2, 37, 101:

    horreo dicere,

    Liv. 7, 40, 9:

    horret animus referre,

    id. 2, 37, 6; 28, 29, 4; Lact. 7, 15, 11; 6, 17, 7:

    dominatio tanto in odio est omnibus, ut quorsus eruptura sit, horreamus,

    Cic. Att. 2, 21, 1; 1, 27, 1:

    quemadmodum accepturi sitis, horreo,

    id. Phil. 7, 3, 8.—
    (δ).
    With ne:

    eo plus horreo, ne illae magis res nos ceperint, quam nos illas,

    Liv. 34, 4, 3.—
    c.
    To shudder with amazement, to be astonished, amazed (very rare):

    quae mehercule ego, Crasse, cum tractantur in causis, horrere soleo,

    Cic. de Or. 2, 45, 188:

    animo horrere,

    id. Dom. 55, 140:

    cogitatione,

    Curt. 9, 6, 12; cf. horrendus, 2.—
    B.
    To be of a rough or frightful appearance; to look rough, look frightful; to be terrible, dreadful, horrid (rare; mostly poet.):

    possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra,

    Cic. N. D. 2, 7, 19: quaedam loca frigoribus hiemis intolerabiliter horrent, Col. 1, 4, 9; German. Progn. 2, 158; cf.: nec fera tempestas toto tamen horret in anno. Ov. F. 1, 495:

    Phoebus,

    Stat. Th. 4, 1.—
    2.
    Trop.:

    horrebant saevis omnia verba minis,

    Ov. R. Am. 664.—Hence,
    A.
    horrens, entis, P. a. (acc. to I.), bristly, shaggy, rough ( poet. and very rare):

    horrens Arcadius sus,

    Lucr. 5, 25:

    horrentique atrum nemus imminet umbra,

    Verg. A. 1, 165:

    horrentes Marte Latinos,

    id. ib. 10, 237:

    horrensque feris altaribus Esus,

    Luc. 1, 445.—
    B.
    hor-rendus, a, um, P. a.
    1.
    (Acc. to II. A. 2. b.) Dreadful, terrible, fearful, terrific, horrible (mostly poet. and in post-Aug. prose):

    horrendum et dictu video mirabile monstrum,

    Verg. A. 3, 26:

    truces horrendaeque imagines,

    Plin. Pan. 52, 5:

    silva invia atque horrenda,

    Liv. 9, 36, 1:

    Roma,

    Hor. C. 3, 3, 45:

    rabies,

    id. S. 2, 3, 323:

    diluvies,

    id. C. 4, 14, 27:

    tempestas (with foeda),

    Vell. 2, 100, 2:

    nox,

    Ov. F. 6, 140:

    vox,

    Val. Fl. 1, 210; cf.:

    lex erat horrendi carminis,

    Liv. 1, 26, 6:

    juvenis Parthis horrendus,

    Hor. S. 2, 5, 62:

    pallor utrasque Fecerat horrendas aspectu,

    id. ib. 1, 8, 26:

    res horrenda relatu,

    Ov. M. 15, 298:

    horrendum dictu!

    Verg. A. 4, 454.— Neutr. adv.:

    belua Lernae Horrendum stridens,

    Verg. A. 6, 288:

    arma Horrendum sonuere,

    id. ib. 9, 732;

    12, 700: intonet horrendum,

    Juv. 6, 485.— Plur.:

    horrenda circumsonantibus Alemannis,

    Amm. 27, 10, 10.—
    2.
    In a good sense, wonderful, awful, venerable ( poet.):

    horrenda virgo (Camilla),

    Verg. A. 11, 507:

    horrendae procul secreta Sibyllae,

    id. ib. 6, 10:

    tectum augustum, ingens... Horrendum silvis et religione parentum,

    id. ib. 7, 172. — Adv.: horrendē, dreadfully, Vulg. Sap. 6, 5; 17, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > horreo

  • 4 subrigo

    surgo and surrĭgo ( subr-): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 ( perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.;

    orig. forms: surrigit,

    Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.:

    subrigens,

    Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. —

    Sync. forms: surrexti,

    Mart. 5, 79, 1:

    surrexe,

    Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. [contr. from surrigo, from sub-rego].
    I.
    Act., to lift or raise up, to raise, erect, elevate (very rare;

    after the Aug. per., the original uncontracted forms were chiefly used in this sense, to distinguish it from the class. signif., II.): plaudite, valete: lumbos surgite atque extollite,

    Plaut. Ep. 5, 2, 68:

    caput,

    Sen. Herc. Fur. 329:

    omnes capitum hiatus ( = capita hiantia),

    Stat. Th. 2, 27:

    surgit caput Apenninus,

    Avien. Perieg. 484:

    tot surrigit aures,

    Verg. A. 4, 183:

    terrae motus defert montes, surrigit plana, valles extuberat,

    Sen. Q. N. 6, 4, 2:

    paulatim subrigens se,

    Plin. 9, 29, 47, § 88:

    cristam,

    id. 10, 29, 44, § 86:

    cornua,

    Col. 7, 3, 3; cf.

    mid.: horrent et surriguntur capilli,

    rise, stand erect, Sen. Ira, 1, 1, 4:

    hastae surrectā cuspide in terrā fixae,

    Liv. 8, 8:

    mucrone surrecto,

    id. 7, 10, 10:

    calcar equo,

    Front. ad M. Caes. 2, 12:

    aures subrectae furentibus,

    Plin. 11, 37, 50, § 137:

    turres subrectae,

    Sen. Ep. 86, 4:

    surrecta moles,

    Sil. 2, 599.—
    II.
    Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    a mensā surgunt saturi, poti,

    Plaut. Ps. 1, 3, 62:

    a cenā,

    Plin. Ep. 3, 5, 13:

    e lecto,

    Ter. Ad. 4, 1, 4:

    e lectulo,

    Cic. Off. 3, 31, 112:

    de sellā,

    id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    ex subselliis,

    id. Fl. 10, 22:

    solio,

    Ov. M. 3, 273:

    humo,

    id. ib. 2, 771; id. F. 6, 735:

    toro,

    id. M. 9, 702:

    toris,

    id. ib. 12, 579:

    ab umbris ad lumina vitae,

    Verg. A. 7, 771.—

    Esp., of an orator: cur, cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,

    Cic. Rosc. Am. 1, 1:

    ad dicendum,

    id. de Or. 2, 78, 316; Quint. 2, 6, 2:

    ad respondendum,

    Cic. Clu. 18, 51:

    surgit ad hos Ajax,

    Ov. M. 13, 2.— Absol.:

    nolo eum, qui dicturus est, sollicitum surgere,

    Quint. 12, 5, 4:

    secundā vigiliā surgit,

    breaks up the camp, marches, Curt. 5, 4, 23.—
    b.
    Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.;

    syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,

    Ov. P. 4, 9, 53:

    jussit subsidere valles... lapidosos surgere montes,

    id. M. 1, 44:

    mons Rhipaeus,

    Mel. 1, 19 fin.:

    Atlas,

    id. 3, 10. —

    Of the sea: fretum,

    Ov. M. 14, 711:

    mare,

    id. ib. 15, 508:

    aequora,

    Verg. A. 3, 196:

    undae,

    id. ib. 6, 354:

    amoeni fontes,

    Quint. 8, 3, 8:

    cacumina oleae in altum,

    id. 8, 3, 10:

    fistula disparibus avenis,

    Ov. M. 8, 192; cf. poet.:

    surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),

    i. e. towering, Verg. A. 10, 725:

    umeri surgunt,

    id. ib. 10, 476:

    lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,

    Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629:

    sol,

    Hor. S. 1, 9, 73:

    dies,

    Verg. G. 3, 400:

    luna,

    id. A. 6, 453:

    tenebrae,

    Sen. Thyest. 822:

    austri,

    Verg. A. 3, 481:

    ventus,

    id. ib. 5, 777:

    quae (aedes) proxima surgit ovili,

    stands, Juv. 6, 529.—
    2.
    In partic.
    a.
    To rise, arise, get up from bed, from sleep:

    ille multo ante lucem surrexit,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    ante lucem,

    id. Att. 16, 13, a:

    cum die,

    Ov. M. 13, 677:

    mane ad invisas rotas,

    id. Am. 1, 13, 38:

    ad lites novas,

    id. ib. 1, 13, 22:

    ad praescripta munia,

    Hor. S. 2, 2, 81.—
    b.
    To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. ( poet. and in post - Aug. prose):

    venerata Ceres culmo surgeret alto,

    Hor. S. 2, 2, 124:

    nec potuere surgere messes,

    Verg. G. 1, 161:

    harundo,

    Ov. M. 13, 891:

    sementis,

    Col. 2, 8, 5:

    surgens arx,

    Verg. A. 1, 366; cf.:

    nunc aggere multo Surgit opus,

    Luc. 2, 679:

    area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,

    Plin. Ep. 6, 16, 14:

    Ascanius surgens,

    growing, Verg. A. 4, 274.—
    c.
    To ascend, go up:

    ad auras Aetherias,

    i. e. into life, Verg. A. 6, 762.—
    B.
    Trop., to rise, arise, occur, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):

    multum supra prosam orationem surgit,

    Quint. 10, 1, 81:

    quae nunc animo sententia surgit?

    Verg. A. 1, 582:

    pugna aspera surgit,

    id. ib. 9, 667:

    discordia,

    id. ib. 12, 313:

    rumor,

    Tac. H. 2, 42:

    honor,

    Ov. F. 5, 228:

    ingenium suis velocius annis,

    id. A. A. 1, 186:

    non ulla laborum nova mi facies surgit,

    Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris;

    in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),

    Ov. Am. 1, 1, 27. —
    2.
    With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. ( poet. and late Lat.):

    in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,

    Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4:

    Procopius in res surrexerat novas,

    id. 26, 5, 8:

    ad motum certaminum civilium avide surrecturus,

    id. 21, 15, 1:

    ad insontium pericula surrexerunt,

    id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > subrigo

  • 5 surgo

    surgo and surrĭgo ( subr-): surrexi and subrexi, surrectum and subrectum, 3 ( perf. surregit, Paul. ex Fest. p. 296 Müll.;

    orig. forms: surrigit,

    Verg. A. 4, 183; Sen. Q. N. 6, 4: surriguntur, id. Ira, 1, 1 med.: surrigebant, Hier. Vit. Hil. fin.:

    subrigens,

    Plin. 9, 29, 47, § 88; 10, 29, 44, § 86: subrigere, id. 18, 35, 89, § 365. —

    Sync. forms: surrexti,

    Mart. 5, 79, 1:

    surrexe,

    Hor. S. 1, 9, 73), v. a. and n. [contr. from surrigo, from sub-rego].
    I.
    Act., to lift or raise up, to raise, erect, elevate (very rare;

    after the Aug. per., the original uncontracted forms were chiefly used in this sense, to distinguish it from the class. signif., II.): plaudite, valete: lumbos surgite atque extollite,

    Plaut. Ep. 5, 2, 68:

    caput,

    Sen. Herc. Fur. 329:

    omnes capitum hiatus ( = capita hiantia),

    Stat. Th. 2, 27:

    surgit caput Apenninus,

    Avien. Perieg. 484:

    tot surrigit aures,

    Verg. A. 4, 183:

    terrae motus defert montes, surrigit plana, valles extuberat,

    Sen. Q. N. 6, 4, 2:

    paulatim subrigens se,

    Plin. 9, 29, 47, § 88:

    cristam,

    id. 10, 29, 44, § 86:

    cornua,

    Col. 7, 3, 3; cf.

    mid.: horrent et surriguntur capilli,

    rise, stand erect, Sen. Ira, 1, 1, 4:

    hastae surrectā cuspide in terrā fixae,

    Liv. 8, 8:

    mucrone surrecto,

    id. 7, 10, 10:

    calcar equo,

    Front. ad M. Caes. 2, 12:

    aures subrectae furentibus,

    Plin. 11, 37, 50, § 137:

    turres subrectae,

    Sen. Ep. 86, 4:

    surrecta moles,

    Sil. 2, 599.—
    II.
    Neutr., to rise, arise, to get up, stand up (the predominant and class. signif. of the word; syn.: exsurgo, exorior).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    a mensā surgunt saturi, poti,

    Plaut. Ps. 1, 3, 62:

    a cenā,

    Plin. Ep. 3, 5, 13:

    e lecto,

    Ter. Ad. 4, 1, 4:

    e lectulo,

    Cic. Off. 3, 31, 112:

    de sellā,

    id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    ex subselliis,

    id. Fl. 10, 22:

    solio,

    Ov. M. 3, 273:

    humo,

    id. ib. 2, 771; id. F. 6, 735:

    toro,

    id. M. 9, 702:

    toris,

    id. ib. 12, 579:

    ab umbris ad lumina vitae,

    Verg. A. 7, 771.—

    Esp., of an orator: cur, cum tot summi oratores sedeant, ego potissimum surrexerim,

    Cic. Rosc. Am. 1, 1:

    ad dicendum,

    id. de Or. 2, 78, 316; Quint. 2, 6, 2:

    ad respondendum,

    Cic. Clu. 18, 51:

    surgit ad hos Ajax,

    Ov. M. 13, 2.— Absol.:

    nolo eum, qui dicturus est, sollicitum surgere,

    Quint. 12, 5, 4:

    secundā vigiliā surgit,

    breaks up the camp, marches, Curt. 5, 4, 23.—
    b.
    Of things, to rise, mount up, ascend (mostly poet.;

    syn. ascendo): surgat pius ignis ab arā,

    Ov. P. 4, 9, 53:

    jussit subsidere valles... lapidosos surgere montes,

    id. M. 1, 44:

    mons Rhipaeus,

    Mel. 1, 19 fin.:

    Atlas,

    id. 3, 10. —

    Of the sea: fretum,

    Ov. M. 14, 711:

    mare,

    id. ib. 15, 508:

    aequora,

    Verg. A. 3, 196:

    undae,

    id. ib. 6, 354:

    amoeni fontes,

    Quint. 8, 3, 8:

    cacumina oleae in altum,

    id. 8, 3, 10:

    fistula disparibus avenis,

    Ov. M. 8, 192; cf. poet.:

    surgens in cornua cervus ( = ferens cornua ardua),

    i. e. towering, Verg. A. 10, 725:

    umeri surgunt,

    id. ib. 10, 476:

    lux Praecipitatur aquis et aquis nox surgit ab isdem,

    Ov. M. 4, 92; id. F. 4, 629:

    sol,

    Hor. S. 1, 9, 73:

    dies,

    Verg. G. 3, 400:

    luna,

    id. A. 6, 453:

    tenebrae,

    Sen. Thyest. 822:

    austri,

    Verg. A. 3, 481:

    ventus,

    id. ib. 5, 777:

    quae (aedes) proxima surgit ovili,

    stands, Juv. 6, 529.—
    2.
    In partic.
    a.
    To rise, arise, get up from bed, from sleep:

    ille multo ante lucem surrexit,

    Cic. Inv. 2, 4, 14:

    ante lucem,

    id. Att. 16, 13, a:

    cum die,

    Ov. M. 13, 677:

    mane ad invisas rotas,

    id. Am. 1, 13, 38:

    ad lites novas,

    id. ib. 1, 13, 22:

    ad praescripta munia,

    Hor. S. 2, 2, 81.—
    b.
    To rise in growth, to spring up, grow up; to rise in building, be built, etc. ( poet. and in post - Aug. prose):

    venerata Ceres culmo surgeret alto,

    Hor. S. 2, 2, 124:

    nec potuere surgere messes,

    Verg. G. 1, 161:

    harundo,

    Ov. M. 13, 891:

    sementis,

    Col. 2, 8, 5:

    surgens arx,

    Verg. A. 1, 366; cf.:

    nunc aggere multo Surgit opus,

    Luc. 2, 679:

    area cinere mixtisque pumicibus oppleta surrexerat,

    Plin. Ep. 6, 16, 14:

    Ascanius surgens,

    growing, Verg. A. 4, 274.—
    c.
    To ascend, go up:

    ad auras Aetherias,

    i. e. into life, Verg. A. 6, 762.—
    B.
    Trop., to rise, arise, occur, etc. ( poet. and in post-Aug. prose):

    multum supra prosam orationem surgit,

    Quint. 10, 1, 81:

    quae nunc animo sententia surgit?

    Verg. A. 1, 582:

    pugna aspera surgit,

    id. ib. 9, 667:

    discordia,

    id. ib. 12, 313:

    rumor,

    Tac. H. 2, 42:

    honor,

    Ov. F. 5, 228:

    ingenium suis velocius annis,

    id. A. A. 1, 186:

    non ulla laborum nova mi facies surgit,

    Verg. A. 6, 104.—Of the swell of a verse: sex mihi surgat opus numeris;

    in quinque residat (cf.: "in the hexameter rises the fountain's silvery column," Coleridge),

    Ov. Am. 1, 1, 27. —
    2.
    With in or ad and acc., to rise to or against, to attempt, assume, attack, etc. ( poet. and late Lat.):

    in Teucros Aetolis surgit ab Arpis Tydides,

    Verg. A. 10, 28: surrecturus in vires, si ipse quoque lacesseretur, Amm. 31, 3, 4:

    Procopius in res surrexerat novas,

    id. 26, 5, 8:

    ad motum certaminum civilium avide surrecturus,

    id. 21, 15, 1:

    ad insontium pericula surrexerunt,

    id. 21, 13, 14; App. M. 7, p. 198, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > surgo

  • 6 rigeō

        rigeō —, —, ēre    [REG-], to be stiff, be numb, stiffen: frigore (opp. uri calore): omnia rigentia gelu, L.: prata rigent, H.— To be stiff, be rigid, stand on end, bristle, stand erect: gelido comae terrore rigebant, O.: ardua cervix, O.: Cerealia dona rigebant, i. e. hardened into gold, O.: vestes auroque ostroque, stand out, V.— To stand stiff, stand upright, rise: (pars summa scopuli) riget, O.: sine frondibus arbos, O.
    * * *
    rigere, -, - V
    be stiff or numb; stand on end; be solidified

    Latin-English dictionary > rigeō

  • 7 adsisto

    as-sisto ( ads-, Fleck., Lachm., B. and K., Rib., Halm; ass-, Merk.), astĭti, no sup., 3, v. n. (cf. absisto), to place one's self somewhere, to stand, post one's self.
    I.
    In gen.:

    Mane tu atque adsiste ilico,

    Plaut. Most. 4, 2, 2:

    Adsistite omnes contra me,

    id. Ps. 1, 2, 23:

    ut adsisterent coram Domino,

    Vulg. Job, 1, 6; ib. 2 Par. 9, 7:

    adsiste altrinsecus,

    Plaut. Ps. 1, 3, 123:

    hic propter hunc adsiste,

    Ter. Ad. 2, 1, 15:

    Qui nunc hic adsistunt,

    Vulg. Zach. 3, 7:

    Accede, nate, adsiste,

    Cic. Tusc. 2, 9, 21:

    ut ipsi ad fores adsisterent, imperat,

    id. Verr. 2, 1, 26:

    ut contra omnes hostium copias in ponte unus (Cocles) adsisteret,

    id. Leg. 2, 4, 10:

    Quem Turnus super adsistens,

    Verg. A. 10, 490:

    Donec Laërtius heros Astitit,

    Ov. M. 13, 125. —
    II.
    Esp.
    A.
    As indicating a completed action, to stand somewhere, to stand at or by:

    ita jacere talum, ut rectus adsistat,

    may stand erect, Cic. Fin. 3, 16, 54:

    Nec refert quibus adsistas regionibus ejus,

    Lucr. 1, 964:

    lecto assistere,

    Ov. F. 5, 457:

    precanti,

    id. ib. 1, 631: adsisto divinis, * Hor. S. 1, 6, 114:

    neque enim scribenti, ediscenti et cogitanti praeceptor adsistit,

    Quint. 1, 2, 12.—With acc.:

    equos,

    Stat. Th. 3, 299.— Trop.:

    consulum tribunalibus Italia et publicae provinciae adsisterent, i. e. comparerent jura accepturi,

    Tac. A. 13, 4.—
    B.
    Alicui.
    a.
    To stand by one (as counsel) before a tribunal, to defend, assist, aid (post-Aug. for the class. adesse, q. v.):

    adsistebam Vareno,

    Plin. Ep. 7, 6, 3; 7, 10, 85; Dig. 6, 1, 54; App. Dogm. Plat. 1, p. 3.—
    b.
    To stand before one on trial, in judgment (eccl. Lat.):

    Caesari oportet te adsistere,

    Vulg. Act. 27, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > adsisto

  • 8 assisto

    as-sisto ( ads-, Fleck., Lachm., B. and K., Rib., Halm; ass-, Merk.), astĭti, no sup., 3, v. n. (cf. absisto), to place one's self somewhere, to stand, post one's self.
    I.
    In gen.:

    Mane tu atque adsiste ilico,

    Plaut. Most. 4, 2, 2:

    Adsistite omnes contra me,

    id. Ps. 1, 2, 23:

    ut adsisterent coram Domino,

    Vulg. Job, 1, 6; ib. 2 Par. 9, 7:

    adsiste altrinsecus,

    Plaut. Ps. 1, 3, 123:

    hic propter hunc adsiste,

    Ter. Ad. 2, 1, 15:

    Qui nunc hic adsistunt,

    Vulg. Zach. 3, 7:

    Accede, nate, adsiste,

    Cic. Tusc. 2, 9, 21:

    ut ipsi ad fores adsisterent, imperat,

    id. Verr. 2, 1, 26:

    ut contra omnes hostium copias in ponte unus (Cocles) adsisteret,

    id. Leg. 2, 4, 10:

    Quem Turnus super adsistens,

    Verg. A. 10, 490:

    Donec Laërtius heros Astitit,

    Ov. M. 13, 125. —
    II.
    Esp.
    A.
    As indicating a completed action, to stand somewhere, to stand at or by:

    ita jacere talum, ut rectus adsistat,

    may stand erect, Cic. Fin. 3, 16, 54:

    Nec refert quibus adsistas regionibus ejus,

    Lucr. 1, 964:

    lecto assistere,

    Ov. F. 5, 457:

    precanti,

    id. ib. 1, 631: adsisto divinis, * Hor. S. 1, 6, 114:

    neque enim scribenti, ediscenti et cogitanti praeceptor adsistit,

    Quint. 1, 2, 12.—With acc.:

    equos,

    Stat. Th. 3, 299.— Trop.:

    consulum tribunalibus Italia et publicae provinciae adsisterent, i. e. comparerent jura accepturi,

    Tac. A. 13, 4.—
    B.
    Alicui.
    a.
    To stand by one (as counsel) before a tribunal, to defend, assist, aid (post-Aug. for the class. adesse, q. v.):

    adsistebam Vareno,

    Plin. Ep. 7, 6, 3; 7, 10, 85; Dig. 6, 1, 54; App. Dogm. Plat. 1, p. 3.—
    b.
    To stand before one on trial, in judgment (eccl. Lat.):

    Caesari oportet te adsistere,

    Vulg. Act. 27, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > assisto

  • 9 ad - sistō (ass-)

        ad - sistō (ass-) astitī or adstitī, —, ere,    to stand by, take a stand near, attend: accede, adsiste: in conspectu patris, i. e. appear, Cs.: ad forīs: divinis, H.: lecto, O.: ad epulas regis, serve.—To station oneself, take a stand: propter hunc, T.: contra copias in ponte: quem super adsistens, V.: Astitit, rose (to speak), O.: ut rectus (talus) adsistat, stand erect.

    Latin-English dictionary > ad - sistō (ass-)

  • 10 a-stō (ads-)

        a-stō (ads-) itī, —, āre    [ad + sto], to stand at, take place near: accessi, astiti, stood by, T.: astat echinus, is at hand, H.: portis, V.: hic, T.: procul, O.: sedibus, O.: ad Achillis tumulum: in conspectu meo: ante aras, O.: supra caput, V.: cum patre, T.: adstante totā Italiā, looking on: adrectis auribus, V.—To stand up, stand erect: squamis astantibus, V. — To exist, remain, be in existence: adstante ope barbaricā: sedes relictae adstant.

    Latin-English dictionary > a-stō (ads-)

  • 11 horreō

        horreō uī, —, ēre    [HORS-], to stand on end, stand erect, bristle, be rough: ut horreret in arvis Carduus, V.: horrentibus hastis, V.: rigidis saetis, O.: squamis, O.: cautibus horrens Caucasus, V.— To shake, tremble, shiver: corpus horret, O.: horrens servus, Iu.— To tremble, shudder, quake, shudder at, tremble at, be afraid of, dread: totus horreo, T.: adrectis auribus, O.: horrere soleo, am deeply moved: victoriam: Ariovisti crudelitatem, Cs.: pauperiem, H.: aciem ac tela, L.: illam, quam, etc., to loathe, Iu.: in hunc locum progredi: horret animus referre, L.: quem ad modum accepturi sitis: eo plus horreo, ne, etc., L.— To be frightful, be terrible, be desolate: terra (opp. florere): umbra, V.: tempestas, O.
    * * *
    horrere, horrui, - V
    dread, shrink from, shudder at; stand on end, bristle; have rough appearance

    Latin-English dictionary > horreō

  • 12 inhorreo

    ĭn-horrĕo, ŭi, 2, v. n., to stand on end, [p. 954] stand erect, bristle.
    I.
    Lit.:

    haud secus quam vallo saepta inhorreret acies,

    Liv. 8, 8, 10:

    spicea jam campis cum messis inhorruit,

    Verg. G. 1, 314:

    aper pilis inhorrentibus corio squalidus,

    bristling, App. M. 8, p. 202, 29.—
    II.
    Transf.
    A.
    To have a tremulous motion, to quiver, shake, shudder: pennis agitatus inhorruit aër. Ov. P. 3, 3, 9:

    inhorruit aether, Luctificum clangente tuba,

    Val. Fl. 3, 348:

    inhorruit unda tenebris,

    Verg. A. 3, 195.—
    B.
    To cause to bristle up:

    aper inhorruit armos,

    Verg. A. 10, 711.—
    C.
    To tremble, shake, shudder, with cold, fear, horror:

    cum primum aliquis inhorruit et ex horrore incaluit,

    Cels. 3, 12:

    inhorrui frigore,

    Petr. 17: in severitatem alicujus, Cic. Fragm. ap. Non. 423, 6 (Rep. 4, 6 B. and K.):

    domus principis inhorruit,

    Tac. A. 11, 28:

    (Mercurius) tenui exceptus inhorruit aurā,

    Stat. Th. 1, 309.

    Lewis & Short latin dictionary > inhorreo

  • 13 rigesco

    rĭgesco, gui, 3, v. inch. n. [rigeo], to grow stiff or numb; to stiffen, harden ( poet.).
    I.
    Lit.
    1.
    With cold:

    vestes indutae,

    Verg. G. 3, 363:

    aquae in grandines,

    Plin. 2, 63, 63, § 155.—
    2.
    From other causes:

    oratori eloquentissimo, dum ad dicendum componitur, summa riguerunt,

    Sen. Ira, 2, 3, 3:

    stillata sole rigescunt electra,

    Ov. M. 2, 364:

    ubera,

    id. ib. 9, 357:

    lacerti,

    id. ib. 4, 554:

    Gorgone corpora visā,

    id. ib. 5, 209 et saep.: si Parthi vos nihil calficiunt, nos non nihil frigore rigescimus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 4.—
    II.
    Transf., to stand erect, stand up, to bristle up:

    sensi metu riguisse capillos,

    Ov. F. 1, 97.—
    III.
    Trop.: numquam corrupta rigescent Saecula? i. e. will grow serious or manly, Claud. in Eutr. 2, 113.

    Lewis & Short latin dictionary > rigesco

  • 14 horrēscō

        horrēscō horruī, —, ere, inch.    [horreo], to rise on end, stand erect, bristle up, grow rough: horruerunt comae, O.: segetes horrescunt flabris, V.: saetis, O.— To begin to shake, shudder, tremble, be terrified, fear, dread: horresco semper, ubi, etc., T.: ferae horrescunt: visu subito, V.: procellas, H.: morsūs futuros, V.
    * * *
    horrescere, horrui, - V
    dread, become terrified; bristle up; begin to shake/tremble/shudder/shiver

    Latin-English dictionary > horrēscō

  • 15 in-horreō

        in-horreō —, —, ēre,    to stand erect, bristle: haud secus quam vallo saepta inhorreret acies, L.

    Latin-English dictionary > in-horreō

  • 16 in-horrēscō

        in-horrēscō uī, —, ere,     inch, to stand erect, bristle up, rise in points, roughen, ruffle: inhorrescit mare: inhorruit unda tenebris, V.: mobilibus vepris inhorruit Ad ventos foliis, H.: aper inhorruit armos, bristled up, V.—To move tremulously, quiver, shake, shudder, tremble: pennis agitatus inhorruit aër, O.: domus principis inhorruerat, Ta.: horum severitatem.

    Latin-English dictionary > in-horrēscō

  • 17 horresco

    horresco, horrŭi, 3, v. inch. n. and a. [horreo], to rise on end, stand erect, to bristle up, grow rough.
    I.
    Lit. (mostly poet.; cf.

    horreo): rettulit ille gradus horrueruntque comae,

    Ov. F. 2, 502:

    tum segetes altae campique natantes Lenibus horrescunt flabris,

    Verg. G. 3, 199:

    bracchia coeperunt nigris horrescere villis,

    Ov. M. 2, 478; cf.:

    setis horrescere coepi,

    id. ib. 14, 279: horrescit telis exercitus asper utrimque, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 385 Vahl.); cf.:

    arma rigent, horrescunt tela,

    id. ib. (Trag. v. 177 ib.):

    mollis horrescit coma,

    Sen. Agam. 711: horrescit mare, becomes ruffled, rough, Varr. ap. Non. 423, 7:

    ut ille qui navigat, cum subito mare coepit horrescere,

    Cic. Fragm. ib. 4 (Rep. 1, 40 Mos.).—
    II.
    Transf.
    A.
    To fall a shaking, trembling:

    (puella) Horruit, ut steriles, agitat quas ventus, aristae,

    Ov. A. A. 1, 553.—
    2.
    In partic., to begin to shake, shudder, or tremble for fear, to become frightened, terrified (class.).
    (α).
    Absol.:

    horresco misera, mentio quoties fit partionis,

    Plaut. Truc. 1, 2, 93; cf. id. As. 4, 1, 4; Ter. Ad. 4, 4, 23:

    quin etiam ferae, sibi injecto terrore mortis, horrescunt,

    Cic. Fin. 5, 11, 31:

    horresco referens,

    Verg. A. 2, 204:

    horrescit visu subito,

    id. ib. 6, 710; 12, 453. —
    (β).
    With acc.:

    dum procellas Cautus horrescis,

    Hor. C. 2, 10, 3:

    morsus futuros,

    Verg. A. 3, 394:

    nullos visus,

    Val. Fl. 6, 453:

    mortem,

    Stat. Th. 3, 70.—
    (γ).
    With inf.:

    horrescit animus omnia recensere,

    Amm. 29, 3, 9.—
    B.
    To grow fearful, terrible, dreadful (very rare):

    in terra quoque ut horrescant (fulmina),

    Lucr. 6, 261:

    subitis horrescit turbida nimbis Tempestas,

    Sil. 1, 134.

    Lewis & Short latin dictionary > horresco

  • 18 stō

        stō stetī (steterunt for stetērunt, V., O., Pr.), status, āre    [STA-], to stand, stand still, remain standing, be upright, be erect: cum virgo staret et Caecilia sederet: quid stas, lapis? T.: ad undam, V.: procul hinc, T.: propter in occulto: qui proximi steterant, Cs.: propius, H.: in gradibus concordiae: stans pede in uno, H.: signa ad impluvium, ante valvas Iunonis: Stabat acuta silex, V.: columna, H.: aeneus ut stes, in a bronze statue, H.: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, T.— To stand firm, remain in place, be immovable, last, remain, continue, abide: cui nec arae patriae domi stant, Enn. ap. C.: nec domus ulla nec urbs stare poterit: stantibus Hierosolymis: classem in portu stare, is moored, L.: stant litore puppes, V.: hasta, Quae radice novā, non ferro stabat adacto, stuck fast, O.: stare nobis videtur, at iis qui in navi sunt moveri haec villa, to be motionless: Stantibus aquis, when the sea is at rest, O.: stantes oculi (of owls), staring, O.: stant lumina flammā, are fixed orbs of fire, V.— To remain, tarry, linger, delay, wait: in illo nidore: aut stantem comprendere, aut fugientem consequi, while he lingered: Sto exspectans, si quid mihi inperent, I wait, T.— To stand in battle, fight, hold one's ground, stand firm: ut ignavus miles fugiat... cum ei, qui steterit, etc.: hostis non stetit solum, sed Romanum pepulit, L.: comminus, Cs.: Inque gradu stetimus, certi non cedere, O.—Of a battle, to stand, continue: i<*>i aliquamdiu atrox pugna stetit, L.: ita anceps dicitur certamen stetisse, to have been indecisive, L.— Of buildings or cities, to stand complete, be built, be finished: intra annum nova urbs stetit, L.: Moenia iam stabant, O.: stet Capitolium Fulgens, H.— To stand out, stand upright, stand on end, bristle up, stiffen, be rigid: steterunt comae, V.: in vertice cristae, O.: stat glacies iners, H.: Vides ut altā stet nive candidum Soracte, i. e. stands out, H.: pulvere caelum Stare vident, i. e. like a mass of dust, V.—Fig., to stand, be erect, be undisturbed: mentes, rectae quae stare solebant: utinam res p. stetisset.—Impers., with per and acc. of person, to depend on, be chargeable to, lie at the door of, be due to, be the fault of: ut per me stetisse credat, Quo minus haec fierent nuptiae, that it was my doing, T.: ubi cognovit per Afranium stare, quo minus proelio dimicaretur, Cs.: nec, quo minus perpetua cum eis amicitia esset, per populum R. stetisse, L.: quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur (fides), it was not his fault, L.: ne praestaremus per vos stetit, qui, etc., L.—Ellipt.: Id faciam, per me stetisse ut credat (sc. quo minus haec fierent nuptiae), T.: per quos si non stetisset, non Dolabella parentasset, etc., but for whose opposition.—To stand firm, be unshaken, endure, persist, abide, remain, continue: res p. staret: qui illam (rem p.) cadere posse stante me non putarant: regnum puero stetit, L.: Dum stetimus, O.: Stas animo, H.: Gabinium sine provinciā stare non posse, subsist: cum in senatu pulcherrime staremus, held our ground: si in fide non stetit: si in eo non stat: in sententiā, L.: suis stare iudiciis, to stand by: si qui eorum decreto non stetit, Cs.: stare condicionibus: qui his rebus iudicatis standum putet: famā rerum standum est, L.— To be fixed, be determined: Pa. vide quid agas. Ph. Stat sententia, I am resolved, T.: Hannibal, postquam ipsa sententia stetit, pergere ire, L.: neque adhuc stabat, quo, etc., was it decided: mihi stat alere morbum, N.: Stat casūs renovare omnīs, V.— To rest, depend, be upheld, lie: disciplinā stetit Romana res, L.: spes Danaum Palladis auxiliis stetit, V.: famā bella stare, Cu.: Omnis in Ascanio stat cura parentis, V.—Of plays and actors, to stand, be approved, please, take, succeed: partim vix steti, T.: Securus, cadat an stet fabula, H.— To take part, take sides, stand: contra civium perditorum dementiam a bonorum causā: a mendacio contra verum: cum Hannibale, L.: pro meā patriā, L.: vobiscum adversus barbaros, N.: pro signis, O.: pro meliore causā, Cu.: Iuppiter hac stat, stands at your side, stands by you, V.: unde ius stabat, ei (populo) victoriam dedit, on whose side, L.; cf. in Darei partibus, Cu.—Of price, with abl. of price, to stand in, come to, cost: haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit, L.: Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse, cost the Achaeans, L.: sit argumento tibi gratis stare navem: magno stat magna potentia nobis, O.
    * * *
    stare, steti, status V
    stand, stand still, stand firm; remain, rest

    Latin-English dictionary > stō

  • 19 statuo

    stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).
    I.
    Corporeally.
    A.
    To cause to stand, set up, set, station, fix in an upright position.
    1.
    To set up, set in the ground, erect:

    ibi arbores pedicino in lapide statuito,

    Cato, R. R. 18:

    inter parietes arbores ubi statues,

    id. ib.:

    stipites statuito,

    id. ib.:

    palis statutis crebris,

    Varr. R. R. 1, 14 init.:

    pedamenta jacentia statuenda,

    are to be raised, Col. 4, 26:

    pedamentum inter duas vitis,

    Plin. 17, 22, 21, § 194:

    hic statui volo primum aquilam,

    the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    signifer, statue signum,

    plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—
    2.
    To plant (rare):

    eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,

    Plin. 17, 22, 35, § 198:

    agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),

    Hor. C. 2, 13, 10.—
    3.
    In gen., to place, set or fix, set up, set forth things or persons.
    a.
    Without specifying the place:

    ollam statuito cum aqua,

    let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):

    crateras magnos statuunt, i. e. on the table,

    Verg. A. 1, 724; so,

    crateras laeti statuunt,

    id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:

    bene lineatam carinam collocavit, v. 42),

    Plaut. Mil. 3, 3, 44:

    nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,

    Liv. 21, 58, 7:

    eo die tabernacula statui passus non est,

    to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:

    aciem quam arte statuerat, latius porrigit,

    Sall. J. 52, 6.—
    b.
    With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):

    statuite hic lectulos,

    Plaut. Pers. 5, 1, 7:

    etiamsi in caelo Capitolium statueretur,

    Cic. Or. 3, 46, 180:

    statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,

    is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:

    tabernacula in foro statuere,

    Liv. 39, 46, 3:

    in principiis statuit tabernaculum,

    Nep. Eum. 7, 1:

    in nostris castris tibi tabernaculum statue,

    Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:

    statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,

    id. 9, 6, 1:

    (sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,

    id. 8, 14, 19:

    sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,

    Tac. A. 2, 83:

    donum deae apud Antium statuitur,

    id. ib. 3, 71:

    pro rigidis calamos columnis,

    Ov. F. 3, 529:

    jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,

    Val. Fl. 3, 653:

    statuere vas in loco frigido,

    Pall. Oct. 22.—Of living beings:

    capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,

    Ter. Ad. 3, 2, 18:

    qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),

    i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:

    patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,

    Cic. Or. 1, 57, 245:

    captivos vinctos in medio statuit,

    Liv. 21, 42, 1:

    ubi primum equus Curtium in vado statuit,

    id. 1, 13, 5:

    quattuor cohortes in fronte statuit,

    id. 28, 33, 12:

    ante se statuit funditores,

    id. 42, 58, 10:

    puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,

    id. 7, 2, 9:

    procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,

    id. 39, 49, 11:

    media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,

    id. 23, 16, 8:

    bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,

    id. 1, 45, 6:

    cum Calchanta circa aram statuisset,

    Val. Max. 8, 11, ext. 6:

    marium si qui eo loci statuisset,

    id. 3, 1, 2 fin.:

    adulescentes ante Caesarem statuunt,

    Tac. A. 4, 8:

    in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,

    id. ib. 3, 45:

    puer quis Ad cyathum statuetur?

    Hor. C. 1, 29, 8:

    tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,

    id. S. 2, 3, 199:

    et statuam ante aras aurata fronte juvencum,

    Verg. A. 9, 627:

    clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,

    Stat. Th. 3, 525.—
    4. a.
    Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:

    siquidem mihi aram et statuam statuis,

    Plaut. As. 3, 3, 122:

    huic statuam statui decet ex auro,

    id. Bacch. 4, 4, 1:

    ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,

    id. Curc. 1, 2, 52:

    eique statuam equestrem in rostris statui placere,

    Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,

    simulacrum alicui statuere,

    Val. Max. 1, 1, 8:

    effigiem,

    Verg. A. 2, 184:

    Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),

    Plin. 34, 5, 10, § 18:

    simulacrum in curia,

    Tac. A. 14, 12:

    quanam in civitate tempium statueretur,

    id. ib. 4, 55:

    se primos templum urbis Romae statuisse,

    id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:

    nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,

    Ov. P. 4, 8, 31:

    templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,

    id. M. 14, 128:

    super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,

    Cic. Leg. 2, 26, 66:

    victimas atque aras diis Manibus statuentes,

    Tac. A. 3, 2:

    statuitque aras e cespite,

    Ov. M. 7, 240:

    statuantur arae,

    Sen. Med. 579:

    aeneum statuerunt tropaeum,

    Cic. Inv. 2, 23, 69:

    monumentum,

    id. ib. § 70; so,

    in alio orbe tropaea statuere,

    Curt. 7, 7, 14;

    so,

    Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:

    princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,

    Plin. 7, 60, 60, § 213:

    a miliario in capite Romani fori statuto,

    id. 3, 5, 9, § 66:

    carceres eo anno in Circo primum statuti,

    Liv. 8, 20, 1:

    quo molem hanc immanis equi statuere?

    Verg. A. 2, 150:

    multo altiorem statui crucem jussit,

    Suet. Galb. 9:

    obeliscam,

    Plin. 36, 9, 14, § 71:

    at nunc disturba quas statuisti machinas,

    Plaut. Ps. 1, 5, 137:

    incensis operibus quae statuerat,

    Nep. Milt. 7, 4:

    si vallum statuitur procul urbis illecebris,

    Tac. A. 4, 2:

    castra in quinto lapide a Carthagine statuit,

    Just. 22, 6, 9.—
    b.
    Poet. and in post-class. prose (rare):

    aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,

    Ov. H. 2, 67:

    statuarque tumulo hilaris et coronatus,

    my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.

    in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,

    Mart. 4, 28, 8.—
    5.
    Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):

    Agamemnon tres ibi urbes statuit,

    Vell. 1, 1, 2:

    urbem quam statuo vestra est,

    Verg. A. 1, 573:

    urbom praeclaram,

    id. ib. 4, 655:

    Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 21:

    ibi civitatem statuerunt,

    Just. 23, 1; so,

    licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),

    Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:

    nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,

    Stat. S. 4, 5, 12.—
    B.
    To cause to stand still, to stop (rare; cf.

    sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 57:

    et statuit fessos, fessus et ipse, boves,

    Prop. 4 (5), 9, 4:

    famuli hoc modo statuerunt aquas,

    Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—
    C.
    To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).
    II.
    Trop.
    A.
    To establish, constitute (= constituo).
    1.
    Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:

    statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,

    Plaut. Rud. 3, 2, 6:

    exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,

    Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:

    ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,

    Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:

    in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,

    id. ib. 2, 3, 90, §

    210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,

    Just. 8, 7, 14:

    documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,

    Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—
    2.
    Jus statuere, to establish a principle or relation of law:

    ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,

    Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:

    si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,

    if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:

    si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,

    equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —
    3.
    In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):

    (Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,

    Cic. Rep. 2, 14, 26:

    hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,

    id. Tull. 15, 36:

    ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,

    Sen. Ep. 79, 10:

    vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,

    Liv. 29, 37, 2:

    novos statuere fines,

    id. 42, 24, 8:

    neque eos quos statuit terminos observat,

    id. 21, 44, 5:

    quibus rebus cum pax statuta esset,

    Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:

    sedesque ibi statuentibus,

    id. 18, 5, 11.—
    4.
    With double acc., to constitute, appoint, create:

    Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,

    Cic. Att. 14, 1, a, 2:

    telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,

    Hor. S. 2, 2, 130:

    de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,

    Plin. 14, 6, 8, § 59:

    praefectus his statuitur Andragoras,

    Just. 21, 4, 5.—
    B.
    To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.
    1.
    Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.
    (α).
    With dat.:

    diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,

    that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:

    statui mihi tum modum et orationi meae,

    imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:

    non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,

    by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:

    cupidinibus statuat natura modum,

    Hor. S. 1, 2, 111:

    quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?

    Val. Max. 9, 2 pr.:

    modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),

    Plin. 28, 15, 61, § 216:

    modum nuptiarum sumptibus statuerunt,

    Just. 21, 4, 5:

    timori quem meo statuam modum?

    Sen. Thyest. 483;

    and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,

    id. Herc. Fur. 206. —
    (β).
    With gen.:

    honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,

    Cic. Sull. 17, 48:

    ipse modum statuam carminis,

    Ov. Tr. 1, 11, 44:

    errorisque sui sic statuisse modum,

    Prop. 3, 12 (4, 11), 36:

    modum statuunt fellis pondere denarii,

    they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—
    2.
    Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:

    hanc tu condicionem statuis Gaditanis,

    Cic. Balb. 10, 25:

    providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,

    id. Rab. Post. 6, 15:

    alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,

    id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:

    pacis legem universae Graeciae statuit,

    Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:

    statutis condicionibus,

    Just. 6, 1, 3:

    omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,

    id. 18, 5, 14. —
    3.
    Finem, to assign or put an end to, make an end of:

    haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,

    Ter. Hec. 1, 2, 21:

    et finem statuit cuppedinis atque timoris,

    Lucr. 6, 25:

    cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,

    Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,

    terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,

    Stat. S. 3, 1, 180:

    cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,

    since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—
    4.
    Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:

    quae probast mers, pretium ei statuit,

    Plaut. Mil. 3, 1, 132:

    numquam avare pretium statui arti meae,

    Ter. Heaut. prol. 48:

    statuit frumento pretium,

    Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:

    ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,

    Liv. 45, 42, 7:

    pretium statuit (i. e. vecturae et sali),

    id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—
    5.
    Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):

    statutus est comitiis dies,

    Liv. 24, 27, 1:

    diem patrando facinori statuerat,

    id. 35, 35, 15:

    multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,

    Sall. C. 36, 2:

    dies insidiis statuitur,

    id. J. 70, 3:

    ad tempus locumque colloquio statuendum,

    Liv. 28, 35, 4:

    subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,

    Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:

    observans quem statuere diem,

    Mart. 4, 54, 6:

    noctem unam poscit: statuitur nox,

    Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):

    institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,

    Suet. Claud. 42:

    ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,

    Just. 1, 10, 1:

    quaedam (genera) statutum tempus anni habent,

    Plin. 17, 18, 30, § 135:

    fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,

    Curt. 6, 3, 7:

    sacrificium non esse redditum statuto tempore,

    id. 8, 2, 6:

    statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,

    Just. 16, 4, 9:

    cum ad statutam horam omnes convenissent,

    id. 1, 10, 8:

    intra tempus statutum,

    fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—
    6.
    To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:

    Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,

    Ov. P. 2, 7, 29.—
    C.
    To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.
    1.
    Of disputes, differences, questions, etc., between others.
    (α).
    With interrog.-clause:

    ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,

    Cic. Balb. 28, 65:

    eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,

    id. Mil. 2, 4:

    in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,

    id. Verr. 1, 16, 47:

    vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,

    id. Caecin. 27, 77:

    decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,

    id. Quint. 4, 17:

    magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,

    id. Off. 3, 17, 70:

    mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,

    id. Mil. 6, 15:

    semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,

    Liv. 42, 23:

    nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,

    decide, dictate, id. 44, 22:

    nondum statuerat conservaret eum necne,

    Nep. Eum. 11, 2:

    statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,

    Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —
    (β).
    With de:

    ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,

    Cic. Att. 16, 16, B, 8:

    et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,

    id. ib. 4, 2, 4:

    ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,

    Liv. 42, 22:

    si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,

    id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:

    cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,

    Sall. C. 52, 17:

    satis visum de Vestilia statuere,

    to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:

    jus statuendi de procuratoribus,

    id. ib. 12, 54:

    facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,

    id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:

    eorum qui de se statuebant humabantur corpora,

    Tac. A. 6, 29.—
    (γ).
    With de and abl. and interrog.-clause:

    si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,

    Cic. Balb. 8, 22.—
    (δ).
    With contra:

    consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,

    Cic. Or. 10, 34. —
    (ε).
    With indef. obj., usu. a neutr. pron.:

    utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?

    Cic. Fl. 12, 27:

    dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,

    id. Mur. 30, 62:

    eoque utrique quod statuit contenti sunt,

    Caes. B. C. 1, 87:

    senatus, ne quid absente rege statueret,

    Liv. 39, 24, 13:

    maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),

    id. 8, 13, 17:

    id ubi in P. Licinio ita statutum est,

    id. 41, 15, 10:

    interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43:

    quid in futurum statuerim, aperiam,

    Tac. A. 4, 37:

    utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,

    Suet. Claud. 12;

    qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,

    Sen. Med. 2, 199:

    non ergo quod libet statuere arbiter potest,

    Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:

    earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,

    Cic. Att. 16, 16, C, 11.—
    (ζ).
    With de or super and abl.:

    vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?

    Sall. C. 52, 31:

    nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,

    Suet. Tib. 13:

    ne quid super tanta re absente principe statueretur,

    Tac. H. 4, 9.—
    (η).
    Absol., mostly pass. impers.:

    ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,

    Liv. 8, 14, 1:

    tunc ut quaeque causa erit statuetis,

    id. 3, 53, 10:

    non ex rumore statuendum,

    decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—
    (θ).
    With cognoscere, to examine ( officially) and decide:

    petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,

    Caes. B. G. 1, 19:

    consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,

    Liv. 39, 3, 2:

    missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,

    id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:

    quod causa cognita erit statuendum,

    Dig. 2, 11, 2, § 8.—
    2.
    With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:

    numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,

    Cic. Phil. 2, 12, 30:

    illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,

    id. Mur. 12, 27:

    neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,

    id. de Or. 3, 22, 82:

    ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,

    id. Tull. 5, 12:

    ut statuerem quid esset faciendum,

    id. Att. 7, 26, 3:

    statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,

    id. Ac. 2, 3, 9:

    si habes jam statutum quid tibi agendum putes,

    id. Fam. 4, 2, 4:

    tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,

    id. ib. 5, 8, 4:

    vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,

    Liv. 45, 19, 6:

    quam satis statuerat, utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11:

    posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,

    Tac. A. 4, 40:

    statue quem poenae extrahas,

    Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:

    vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,

    Liv. 34, 2, 4:

    proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,

    id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:

    quidquid nos de communi sententia statuerimus,

    Cic. Fam. 4, 1, 2:

    sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,

    Sen. Herc. Fur. 1306.—
    D.
    To decree, order, prescribe.
    1.
    With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:

    eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,

    Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:

    statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,

    id. ib. 2, 2, 71, §

    173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,

    id. ib. 2, 3, 15, §

    38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,

    id. ib. 2, 2, 42, §

    103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,

    id. Phil. 2, 38, 97:

    (Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,

    Tac. A. 14, 28:

    statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,

    id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:

    statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,

    Liv. 23, 16, 6:

    Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,

    Cic. Off. 3, 11, 48:

    statuunt ut fallere custodes tentent,

    Ov. M. 4, 84.—
    2.
    With acc. (post-Aug.):

    remedium statuere,

    to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:

    Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,

    decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):

    sic, di, statuistis,

    Ov. M. 4, 661.—
    3.
    With dat. and acc. (not ante-Aug.):

    eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,

    decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:

    Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,

    decreed, granted, Tac. A. 13, 34:

    biduum criminibus obiciendis statuitur,

    are allowed, id. ib. 3, 13:

    itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,

    Just. 12, 4, 8:

    ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,

    Stat. Th. 6, 300:

    non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,

    id. ib. 7, 219:

    statuere alicui munera,

    Val. Fl. 2, 566.—
    4.
    With dat. and interrog.-clause:

    cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,

    Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:

    ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,

    Liv. 7, 28, 8.—
    5.
    In partic., of punishment, etc., to decree, measure out, inflict.
    (α).
    With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):

    considerando... in utra (lege) major poena statuatur,

    Cic. Inv. 2, 49, 145:

    poenam statui par fuisse,

    Tac. A. 14, 49:

    qui non judicium, sed poenam statui videbant,

    id. ib. 11, 6:

    eadem poena in Catum Firmium statuitur,

    id. ib. 6, 31:

    senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,

    Suet. Caes. 14;

    so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,

    Liv. 39, 55, 3; cf.

    also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,

    Tac. A. 14, 48.— Absol.:

    non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),

    Tac. A. 3, 70.—
    (β).
    With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:

    obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,

    Caes. B. G. 1, 20:

    fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,

    Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:

    res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,

    Sall. C. 52, 3:

    qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,

    Ov. P. 2, 2, 119:

    si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,

    Just. 2, 15, 10.—
    (γ).
    With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):

    in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,

    Tac. A. 6, 24 (18).—
    (δ).
    De capite, to pass sentence of death:

    legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,

    Cic. Rep. 2, 36, 61.—
    E.
    Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;

    freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,

    Cic. Prov. Cons. 5, 10:

    P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,

    id. Mil. 9, 24:

    statuerat excusare,

    to decline the office, id. Lig. 7, 21:

    cum statuissem scribere ad te aliquid,

    id. Off. 1, 2, 4:

    quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,

    id. Verr. 2, 1, 1, § 1:

    se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,

    id. ib. 2, 5, 40, §

    105: nam statueram in perpetuum tacere,

    id. Fam. 4, 4, 4:

    statueram... nihil de illo dicere,

    id. Fragm. Clod. 1, 1:

    statueram recta Appia Romam (i. e. venire),

    id. Att. 16, 10, 1:

    Pompeius statuerat bello decertare,

    Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:

    triumphare mense Januario statuerat,

    id. 39, 15:

    immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,

    id. 39, 48:

    rex quamquam dissimulare statuerat,

    id. 42, 21:

    opperiri ibi hostium adventum statuit,

    id. 42, 54, 9:

    ut statuisse non pugnare consules cognitum est,

    id. 2, 45, 9:

    exaugurare fana statuit,

    id. 1, 55, 2:

    Delphos mittere statuit,

    id. 1, 56, 5:

    eos deducere in agros statuerunt,

    id. 40, 38, 2:

    tradere se, ait, moenia statuisse,

    id. 8, 25, 10:

    Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,

    id. 7, 37, 4:

    statuit sic adfectos hosti non obicere,

    id. 44, 36, 2:

    sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,

    Vell. 1, 12, 2:

    statui pauca disserere,

    Tac. H. 4, 73:

    amoliri juvenem specie honoris statuit,

    id. A. 2, 42:

    statuerat urbem novam condere,

    Curt. 4, 8, 1:

    statuerat parcere urbi conditae a Cyro,

    id. 7, 6, 20:

    rex statuerat inde abire,

    id. 7, 11, 4:

    Alexander statuerat ex Syria petere Africam,

    id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,

    statutum habere cum animo ac deliberatum,

    to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:

    caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,

    id. Phil. 3, 7, 29.—
    F.
    To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).
    1.
    With acc. and inf.
    a.
    In gen.:

    senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,

    Cic. Phil. 12, 5, 12:

    statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,

    id. Verr. 2, 3, 35, § 81:

    quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,

    id. ib. 2, 3, 62, §

    144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?

    id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:

    is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,

    id. Pis. 13, 29:

    tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?

    id. Verr. 2, 3, 58, § 133:

    si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,

    we were sure, id. Quint. 30, 92:

    non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,

    id. Verr. 2, 3, 90, § 211:

    hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,

    assume, id. Off. 3, 6, 28:

    cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,

    had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:

    quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,

    id. Planc. 21, 51:

    quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,

    id. Fam. 5, 13, 1:

    hoc anno statuit temporis esse satis,

    Ov. F. 1, 34:

    nolim statuas me mente maligna id facere,

    Cat. 67, 37.— So with sic:

    velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,

    Cic. Fam. 7, 33 fin.:

    ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,

    I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:

    quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,

    id. ib. 64, 135:

    sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,

    id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:

    ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,

    Cic. Att. 1, 5, 4:

    qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,

    id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:

    si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,

    that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:

    quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,

    id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—
    b.
    Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):

    cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,

    Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:

    quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?

    id. Quint. 24, 76:

    ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,

    id. Off. 3, 16, 67:

    Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,

    Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:

    hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,

    Cic. Prov. Cons. 6, 14:

    quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?

    id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,

    hoc si ita statuetis,

    id. ib. 16, 47.—
    c.
    Esp. with gerund.-clause.
    (α).
    To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:

    tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?

    did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §

    103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,

    id. Fam. 5, 2, 10:

    statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,

    id. Sest. 10, 24:

    Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,

    Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:

    ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,

    acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —
    (β).
    To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:

    manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,

    Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:

    ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,

    id. Fam. 5, 2, 1:

    statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,

    id. Clu. 6, 16:

    Caesar statuit exspectandam classem,

    Caes. B. G. 3, 14:

    non expectandum sibi statuit dum, etc.,

    id. ib. 1, 11:

    quod eo tempore statuerat non esse faciendum,

    id. B. C. 3, 44:

    statuit sibi nihil agitandum,

    Sall. J. 39, 5:

    Metellus statuit alio more bellum gerendum,

    id. ib. 54, 5:

    Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,

    Nep. Alcib. 10, 2:

    sororis filios tollendos statuit,

    Just. 38, 1.—
    2.
    With ut:

    si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),

    Cic. Caecin. 24, 69:

    ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),

    id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:

    cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,

    Cic. Mur. 14, 32.—
    3.
    With two acc. (= duco, existimo):

    omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,

    regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:

    Anaximenes aera deum statuit,

    id. N. D. 10, 26:

    voluptatem summum bonum statuens,

    id. Off. 1, 2, 5:

    video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,

    id. Sest. 69, 144:

    si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,

    id. Lael. 11, 38:

    Hieronymus summum bonum statuit non dolere,

    id. Fin. 2, 6, 19:

    noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,

    id. Leg. 3, 2, 5:

    decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,

    Tac. A. 12, 7:

    optimum in praesentia statuit reponere odium,

    id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):

    vidistis senem... statutum, ventriosum?

    Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):

    Dei,

    Lact. 2, 16, 14:

    Parcarum leges ac statuta,

    id. 1, 11, 14:

    statuta Dei et placita,

    id. 7, 25, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > statuo

  • 20 statuō

        statuō uī, ūtus, ere    [status], to cause to stand, set up, set, station, fix upright, erect, plant: statue signum, L.: agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem), H.: Crateras magnos statuunt (on the table), V.: tabernacula statui passus non est, to pitch, Cs.: aeiem quam arte statuerat, latius porrigit, had drawn up, S.: statuitur Lollius in convivio, is taken to the banquet: tabernacula in foro, L.: ubi primum equus Curtium in vado statuit, L.: in nostris castris tibi tabernaculum statue, Cu.: pro rigidis calamos columnis, O.: alqm capite in terram, T.: patrem eius ante oculos: bovem ad fanum Dianae et ante aram, L.: Puer quis Ad cyathum statuetur? H.— To construct and place, set up, erect, make, build: eique statuam equestrem in rostris statui placere, in his honor: Effigiem, V.: Templa tibi, O.: aras e caespite, O.: aëneum tropaeum: carceres eo anno in Circo primum statuti, L.: incensis operibus quae statuerat, N.: Inter et Aegidas mediā statuaris in urbe, i. e. a statue of you, O.: Urbem quam statuo vestra est, found, V.— To cause to stand firm, strengthen, support: rem p. certo animo, Att. ap. C.—Of rules and precedents, to establish, constitute, ordain, fix, settle, set forth: omnīs partīs religionis: vectigal etiam novum ex salariā annonā, L.: Exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placare studeant, T.: in alquo homine exemplum huius modi: si quid iniungere inferiori velis, si id prius in te ac tuos ipse iuris statueris, etc., first admit it against yourself, L.: citius Quam tibi nostrorum statuatur summa laborum, i. e. is recounted, O.— Of persons, to constitute, appoint, create: arbitrum me huius rei.—Of limits and conditions, to determine, fix, impose, set: imperi diuturnitati modum statuendum putavistis, that a limit should be assigned: statui mihi tum modum et orationi meae, imposed restraints upon: non statuendo felicitati modum, by not limiting his success, L.: modum carminis, O.: providete duriorem vobis condicionem: Finem orationi, make an end of, T.—Of a time or place, to fix, appoint, set: statutus est comitiis dies, L.: multitudini diem statuit ante quam liceret, etc., S.: fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant, Cu.— To decide, determine, settle, fix, bring about, choose, make a decision: ut pro merito cuiusque statueretur, L.: ut ipse de eo causā cognitā statuat, to try the cause and decide, Cs.: utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?: ut statuatis hoc iudicio utrum, etc.: in hoc homine statuetur, possitne homo damnari, etc.: quid faciendum sit, L.: nondum statuerat, conservaret eum necne, N.: in senatu de lege: de absente eo statuere ac iudicare, L.: de P. Lentulo, i. e. decide on the punishment of, S.: (ii), quos contra statuas: Res quoque privatas statui sine crimine iudex, sat in judgment upon, O.—In the mind, to decide, make up one's mind, conclude, determine, be convinced: numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum, etc.: neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.: vix statuere apud animum meum possum, utrum, etc., to make up my mind, L.: quidquid nos communi sententiā statuerimus. — To decree, order, ordain, enact, prescribe: statuunt ut decem milia hominum mittantur, Cs.: eos (Siculos) statuisse, ut hoc quod dico postularetur: patres ut statuerent, ne absentium nomina reciperentur: statutum esse (inter plebem et Poenos), ut... impedimenta diriperent, agreed, L.: statuunt ut Fallere custodes tentent, O.: sic, di, statuistis, O.: (Vestalibus) stipendium de publico, decreed a salary, L.: cur his quoque statuisti, quantum ex hoc genere frumenti darent.—Of punishments, to decree, measure out, inflict, pass sentence: considerando... in utrā (lege) maior poena statuatur: obsecrare, ne quid gravius in fratrem statueret, treat harshly, Cs.: quid in illos statuamus consultare, S.: cum triste aliquid statuit, O.: legem de capite civis Romani statui vetare, i. e. sentence of death to be passed.—To resolve, determine, purpose, propose: statuit ab initio ius publicano non dicere: statuerat excusare, to decline the office: proelio decertare, Cs.: non pugnare, L.: habere statutum cum animo ac deliberatum, to have firmly and deliberately resolved: caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat.— To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold, be convinced, conclude, think, consider: leges statuimus per vim et contra auspicia latas: statuit senatus hoc, ne illi quidem esse licitum, cui concesserat omnia: qui id statuat esse ius quod non oporteat iudicari, who holds that to be the law: cum igitur statuisset, opus esse, etc., had become convinced: statuistis, etiam intra muros Antoni scelus versari, inferred: Hoc anno statuit temporis esse satis, O.: si id dicunt, non recte aliquid statuere eos qui consulantur, that they hold an erroneous opinion: hoc si ita statuetis: statuit nauarchos omnīs vitā esse privandos, thought it necessary to deprive, etc.: causam sibi dicendam esse statuerat, knew: Caesar statuit exspectandam classem, Cs.: si, ut Manilius statuebat, sic est iudicatum: uti statuit, as he thought, L.: omnīs statuit ille quidem non inimicos, sed hostīs, regarded not as adversaries, but as foes: Anaximenes aëra deum statuit, regarded.
    * * *
    statuere, statui, statutus V
    set up, establish, set, place, build; decide, think

    Latin-English dictionary > statuō

См. также в других словарях:

  • stand erect — stand straight …   English contemporary dictionary

  • Erect — E*rect , a. [L. erectus, p. p. of erigere to erect; e out + regere to lead straight. See {Right}, and cf. {Alert}.] 1. Upright, or having a vertical position; not inverted; not leaning or bent; not prone; as, to stand erect. [1913 Webster] Two of …   The Collaborative International Dictionary of English

  • stand — Synonyms and related words: Anschauung, abide, abide by, abide with, accept, adhere to, advocate, affirm, affirmance, affirmation, afford, allegation, allow, allude to, ambo, anchor, angle, angle of vision, announcement, annunciation, answer,… …   Moby Thesaurus

  • erect — /əˈrɛkt / (say uh rekt), /i / (say ee ) adjective 1. upright in position or posture: an erect stance. 2. raised or directed upwards: a dog with ears erect. 3. Botany vertical throughout; not spreading or declined: an erect stem; an erect leaf; an …  

  • stand up — Synonyms and related words: answer, arise, ascend, avail, be consistent, be equal to, be erect, be proof against, be the case, be true, be truthful, bear, bear up, bear up against, bristle, cock up, come up, come up fighting, conform to fact,… …   Moby Thesaurus

  • erect — 01. My children love to [erect] towers out of blocks and then knock them over. 02. Standing [erect] on its hind legs, a grizzly bear can reach up to 8 feet in height. 03. In 1982, two 250 foot walls of polished black granite were [erected] in… …   Grammatical examples in English

  • erect — adj. to stand erect * * * [ɪ rekt] to stand erect …   Combinatory dictionary

  • stand —   1. Upright position. Kū, kukū, kūlia;    ♦ stand apart, separate, kū ka awale, kū kahi, kūkāka ikahi, kūka ikahi;    ♦ stand with legs apart, ki ihelei, ki elei;    ♦ stand erect, ōkū, ūlepe; ōkala (as hair);    ♦ stand rudely with hands on… …   English-Hawaiian dictionary

  • stand on end — verb To stand erect, bristle, especially from fear …   Wiktionary

  • Stand — (st[a^]nd), v. i. [imp. & p. p. {Stood} (st[oo^]d); p. pr. & vb. n. {Standing}.] [OE. standen; AS. standan; akin to OFries. stonda, st[=a]n, D. staan, OS. standan, st[=a]n, OHG. stantan, st[=a]n, G. stehen, Icel. standa, Dan. staae, Sw. st[*a],… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Stand by — Stand Stand (st[a^]nd), v. i. [imp. & p. p. {Stood} (st[oo^]d); p. pr. & vb. n. {Standing}.] [OE. standen; AS. standan; akin to OFries. stonda, st[=a]n, D. staan, OS. standan, st[=a]n, OHG. stantan, st[=a]n, G. stehen, Icel. standa, Dan. staae,… …   The Collaborative International Dictionary of English

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»